Benzen Là Gì ? Tính chất và ứng dụng của hóa chất này như thế nào ? Đặc biệt, Benzen có an toàn khi sử dụng không ? Đây là những thắc mắc mà người dùng quan tâm nhất trong thời gian gần đây. Tất cả sẽ được tóm gọn nhưng vẫn đầy đủ trong bài viết dưới đây. Hy vọng bài viết sẽ mang thông tin hữu ích đến các bạn.
1. Benzen Là Chất Gì ? Cấu Tạo Phân Tử
1.1. Benzen là chất gì ?
Benzen hay còn được gọi là Benzol là một hợp chất hữu cơ, có công thức hóa học là C6H6. Đây là một hydrocacbon thơm được ứng dụng khá phổ biến trong công nghiệp. Ở điền kiện bình thường, nó tồn tại dưới dạng một chất lỏng không màu, mùi dịu ngọt dễ chịu. Đây là một chất ít tan trong nước và rượu nhưng lại dễ hòa tan trong dầu khoáng cũng như trong dầu động vật.
1.2. Cấu tạo phân tử của Benzen
Benzen có cấu tạo gồm 6 nguyên tử carbon liên kết với nhau trong một mặt phẳng với một nguyên tử hydro được gắn vào mỗi nguyên tử C. Nó được phát hiện vào năm 1825 bởi nhà vật lý người Anh Michael Faraday. Hóa chất này được hình thành từ cả quá trình tự nhiên được tạo ra bởi núi lửa, cháy rừng… Đồng thời, benzen cũng là một hóa chất công nghiệp chính được làm từ than đá và dầu mỏ.
2. Tính Chất Của Benzen Là Gì ?
2.1. Tính chất vật lý
- Benzen hay Benzol là chất lỏng không màu, công thức hóa học là C6H6.
- Chúng nhẹ hơn nước và không tan trong nước và rượu.
- Benzen tan một ít trong nước, tan trong các dung môi hữu cơ. Và hòa tan được nhiều chất như iot, dầu ăn và cao su…
- Khối lượng riêng: 0,8786 kg/m3
- Nóng chảy ở nhiệt độ 5.5 độ C
- Nhiệt độ sôi ở 80.1 độ C
2.2. Tính chất hóa học
Benzen có những phản ứng hóa học đặc trưng như phản ứng thế, phản ứng cháy và phản ứng cộng…
- Phản ứng thế
Cho Benzen phản ứng thế với Halogen điều kiện phản ứng là sự hiện diện của bột sắt đun nóng
C6H6 + Br2 (nhiệt độ, Bột Fe) → C6H5Br (không màu) + HBr - Phản ứng cháy
Benzen cháy trong oxi tạo ra CO2 và hơi nước
2C6H6 + 15O2 (nhiệt độ) → 12CO2 + 6H2O - Phản ứng cộng
Benzen không có phẩn ứng cộng với Br2 như C2H4 và C2H2
C6H6 + 3H2 (nhiệt độ, Ni) → C6H12
3. Ứng Dụng Của Benzen Trong Sản Xuất
- Benzen được ứng dụng tổng hợp monome trong sản xuất Polime làm chất dẻo, tơ sợi và cao su… Đóng vai trò là chất bôi trơn, chất tẩy rửa, chất nổ, thuốc trừ sâu,…
- Benzen được dùng để điều chế phenol và anilin được sử dụng trong thuốc nhuộm và trong dodecylbenzene được sử dụng cho chất tẩy rửa.
- Trong ngành công nghiệp, hóa chất được dùng trong một số ngành công nghiệp hóa hữu cơ. Nó được sử dụng chủ yếu làm dung môi hòa tan nhiều chất hữu cơ trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp hóa chất và dược phẩm. Nó là nguyên liệu ban đầu và chất trung gian điều chế ra những hóa chất khác, đáng kể đến là cumene, cyclohexane, etylbenzen (các ankylbenzen khác) và nitrobenzene.
- Nó cũng được dùng sản xuất cumen cho việc sản xuất cùng lúc axeton và phenol.
- Benzen còn được ứng dụng làm dung môi, sản xuất dược liệu trong y học, dược học.
- Ngoài ra, benzen còn là một thành phần trong xăng để tăng chỉ số octan.
4. Biện Pháp An Toàn Khi Thao Tác Với BenZen
- Môi trường làm việc với Benzen phải đảm bảo thoáng khí, thông gió tốt.
- Các thùng chứa phải được đậy kín sau khi sử dụng, trước khi mở nắp chứa phải trong tư thế sẵn sàng…
- Trang bị đầy đủ dụng cụ an toàn khi thao tác như: quần áo bảo hộ, khẩu trang, kính, găng tay…
- Chất liệu sàn phải đảm bảo, cần bố trí các đầu ống hút gần mặt sàn.
5. Ảnh Hưởng Của Benzen Đến Sức Khỏe ?
Những người làm việc trong môi trường tiếp xúc với nồng độ benzen khá cao trong điều kiện làm việc hơi mất vệ sinh, thường được cảnh báo về trường hợp nhiễm độc benzen. Tuy rằng được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp nhưng đây là hidrocacbon được đánh giá là gây độc, là chất gây ung thư và các bệnh lý khác. Khi tiếp xúc Benzen ở nồng độ thấp hay với các đồng đẳng của nó như Toluen, Xylen trong thời gian dài, sẽ dẫn đến nhiễm độc và ảnh hưởng đến hệ tạo máu.
Khi nhiễm độc cấp tính, Benzen sẽ gây tổn thương nghiêm trọng đến da, mắt và hệ hô hấp. Khi gặp các tổn thương dạng này sẽ xuất hiện các triệu chứng sau chóng mặt, đau đầu và buồn nôn đôi khi sẽ dẫn đến tử vong. Thậm chí các biểu hiện ngày càng nặng như mất trí nhớ, hôn mê, nghe kém, mất ý thức. Tổn thương các cơ quan nội tạng khác như: thị giác, tiêu hóa (gan, mật,…), hệ tiết niệu (thận), hệ tuần hoàn, hệ hô hấp…
Khi nhiễm độc mãn tính, tiếp xúc Benzen trong môi trường lao động vượt quá ngưỡng cho phép sẽ dẫn đến các biến chứng sau: rối loạn chức căng cơ quan tạo máu, vô sinh, bệnh tăng sinh ác tính dòng bạch cầu, bệnh u lympho…
6. Sơ Cấp Cứu Cho Người Nhiễm Độc Benzen
- Trước tiên phải đưa nạn nhân đến nơi thoáng mát, liên hệ hay bác sĩ đến cấp cứu.
- Nếu Benzen xâm nhập cơ thể nên cho nạn nhân uống thuốc gây nôn để đào thải. Có thể cho uống cà phê hoặc trà nóng để kích thích hệ tuần hoàn.
